ทุกครั้งที่เกิดแผ่นดินไหว ไม่ว่าจะเล็กหรือใหญ่ สิ่งที่ตามมาคือความกังวลต่อ “ความปลอดภัยของอาคาร” ที่เราใช้งานอยู่ ความเสียหายบางอย่างมองเห็นได้ชัด เช่น ผนังร้าว กระจกแตก หรือฝ้าหลุด แต่หลายกรณีกลับซ่อนอยู่ในโครงสร้างลึกภายใน โดยเฉพาะการเอียง การทรุด หรือการเปลี่ยนตำแหน่งที่ตาเปล่าไม่สามารถจับได้ทันที

ในกระบวนการตรวจสอบอาคารหลังแผ่นดินไหว หนึ่งในเครื่องมือสำคัญที่ถูกใช้อย่างแพร่หลายคือ กล้องสำรวจ (Total Station) เพราะสามารถช่วยวัดความเปลี่ยนแปลงของโครงสร้างได้อย่างแม่นยำ และให้ข้อมูลเชิงปริมาณที่นำไปใช้ตัดสินใจเรื่องความปลอดภัย และแนวทางการซ่อมแซมได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ทำไมต้องรีบประเมินอาคารหลังแผ่นดินไหว?

แผ่นดินไหวเป็นภัยธรรมชาติที่เกิดขึ้นในระยะเวลาสั้น แต่ส่งผลกระทบยาวนาน ความเสียหายของอาคารบางครั้งไม่ปรากฏชัดในทันที แต่ค่อย ๆ แสดงออกมา เช่น การแตกร้าวภายในโครงสร้าง การทรุดตัว หรือการเอียงที่ตาเปล่ามองไม่เห็น

การประเมินโครงสร้างหลังแผ่นดินไหวจึงไม่ใช่แค่เรื่อง “ซ่อมแซม” แต่คือเรื่องของ “ความปลอดภัยในอนาคต” โดยเฉพาะในอาคารที่มีคนใช้งานจำนวนมาก เช่น คอนโด โรงเรียน โรงพยาบาล หรือสำนักงาน

‍

กล้องสำรวจ (Total Station) คืออุปกรณ์ที่ใช้วัดระยะ มุม และพิกัดของจุดต่าง ๆ บนพื้นที่จริง ด้วยความแม่นยำระดับมิลลิเมตร ช่างสำรวจใช้กล้องนี้เพื่อตรวจสอบการเปลี่ยนแปลงของตำแหน่งต่าง ๆ บนตัวอาคาร และเปรียบเทียบกับค่าที่ควรจะเป็นก่อนเกิดเหตุ

หลังแผ่นดินไหว กล้องสำรวจมีบทบาทหลักใน 3 เรื่อง:

1. ตรวจสอบการเอียงหรือทรุดของอาคาร

บางครั้งอาคารจะเอียงหรือทรุดตัวเล็กน้อยโดยไม่รู้ตัว การใช้กล้องสำรวจวัดพิกัดหลายจุดรอบตัวอาคาร สามารถบอกได้ชัดเจนว่ามีการเคลื่อนหรือไม่ ถ้าเอียงมากเกินค่ามาตรฐาน ก็ต้องรีบเสริมโครงสร้างหรือหาทางแก้ไขทันที

2. ตรวจสอบรอยร้าว รอยแยก

กล้องสำรวจสามารถใช้ร่วมกับการตีตำแหน่งรอยร้าว เพื่อดูว่าร้าวในแนวไหน กินพื้นที่มากแค่ไหน แล้วนำมาวิเคราะห์ว่ารอยร้าวนั้นเกิดจากแรงเฉือน แรงดึง หรือแรงอัด จุดไหนคือจุดวิกฤตที่ควรให้วิศวกรโครงสร้างเข้าตรวจซ้ำโดยละเอียด

3. จัดทำแผนที่ความเสียหาย (Damage Map)

หลังเก็บข้อมูลจากกล้องสำรวจ สามารถนำมาสร้างเป็นแบบจำลอง หรือแผนที่ความเสียหาย ซึ่งช่วยให้ทีมวิศวกร วางแผนซ่อมแซมได้ถูกจุด ประหยัดเวลาและงบประมาณกว่าการซ่อมแบบเหวี่ยงแห

ตัวอย่างงานจริงที่ช่างสำรวจมักเจอหลังแผ่นดินไหว

หลังเกิดเหตุแผ่นดินไหวปีนี้ อาคารสูงในกรุงเทพฯ บางแห่งมีรายงานรอยร้าวบริเวณเสา คาน และพื้นประเภท Flat Slab ซึ่งไม่มีคานรับภาระใต้พื้น ส่งผลให้ต้องระวังเป็นพิเศษ

ในจุดนี้ ขอยกบทความจากทางเราเองที่อธิบายเกี่ยวกับโครงสร้าง Flat Slab ว่าคืออะไร และมีข้อดีข้อเสียอย่างไร ไว้ให้ศึกษาประกอบ จะเห็นว่าการออกแบบแบบนี้แม้จะมีความยืดหยุ่นในการใช้พื้นที่ แต่ก็ต้องควบคุมคุณภาพงานก่อสร้างและตรวจสอบหลังเกิดแผ่นดินไหวอย่างละเอียดเช่นกัน

‍

‍

• แม่นยำสูง วัดได้ละเอียดกว่าการใช้สายวัดหรือระดับน้ำ
• เก็บข้อมูลเปรียบเทียบก่อน-หลังได้ชัดเจน
• ลดความเสี่ยงในการประเมินผิด โดยเฉพาะในอาคารที่ซับซ้อนหรือมีการทรุดหลายจุด
• ใช้เวลาน้อยกว่าเมื่อเทียบกับการตรวจเชิงลึกทุกจุดด้วยคน
  
  

‍